مقاله محصولات كشاورزی و روستایی فرصتها، چالشها و راهكارهای تجاری

مقاله محصولات كشاورزی و روستایی فرصتها، چالشها و راهكارهای تجاری

مقدمه :

فرآوری محصولات كشاورزی شامل عملیاتی است كه به منظور حفظ یا بهبود كیفیت یا تغییر شكل یا تغییر خصوصیات یك محصول كشاورزی انجام می شود. این عملیات برای افزایش ارزش افزوده مواد كشاورزی بعد از تولید به كار می روند. هدف اصلی از فرآوری محصولات به حداقل رساندن افت كمی و كیفی محصولات پس از برداشت می باشد.

عملیات واحدی كه معمولاً بر روی محصولات مختلف كشاورزی (غلات، حبوبات و دانه های روغنی) اعمال می شوند. عمدتاً شامل تمیز كردن، درجه بندی، تفكیك كردن [1]، خشك كردن، سرد كردن، انبار كردن، آسیاب كردن، كاهش اندازه [2]، استخراج [3]، مخلوط كردن، آمیختن [4]، بسته بندی، مصرف ضایعات [5]، تیمار دانه و غیره می باشند.

یك عملیات كامل شامل یك گروه از عملیات واحد می باشد. این عملیات واحد به ترتیب زیر انجام می شوند:

1. تمیز كردن، درجه بندی و تفكیك كردن
2. خشك كردن [6] و آب زدایی [7]
3. انبار كردن
4. آسیاب كردن
5. جابه جایی، بسته بندی و حمل و نقل
6. مصرف ضایعات كشاورزی و فرآورده های جانبی [8]

بعضی از این عملیات واحد مثل تمیز كردن، خشك كردن و جابه جایی مواد در بیش از یك مرحله انجام می شوند.

برای ابداع و توسعه روشهای مناسب برای یك محصول خاص، علاوه بر عملیات واحد فوق به اطلاعات پایه ای زیادی در زمینه خواص مهندسی، انتقال حرارت، سردسازی و ساختار و تركیب دانه ها نیاز است. در مورد طراحی هواكشها [9]و دمنده ها [10]نیز باید به مقدا كافی آگاهی وجود داشته باشد.

تمیز كردن، درجه بندی و تفكیك كردن :

محصولات كشاورزی پس از برداشت و خرمن كوبی حاوی ناخالصیهای آلی و غیر آلی از قبیل كاه، سبوس، تخم علف هرز، ذرات آهن، سنگ، گل و غیره می باشند. دانه های غلاتی كه ناخالصی دارند با قیمت كمتری به فروش می رسند. حضور مواد خارجی حجم محصول را افزایش می دهد و از این رو هزینه جابه جایی و حمل و نقل افزایش می یابد. دانه های غلات آلوده در طی نگه داری دچار افت زیادی می شوند و ماشینهای فرآوری را خراب و فرسوده می كنند. بنابراین تمیز كردن دانه های غلات و سایر محصولات كشاورزی اهمیت زیادی دارد كه قبل از عملیات دیگر باید انجام شود. بذرهای تمیز شده به منظور افزایش كیفیت بذر همچنین افزایش كارآیی و قدرت جوانه زنی درجه بندی می شوند. درجه بندی میوه ها و سبزیها به منظور طبقه بندی آنها بر اساس كاربردها و استانداردهای تجاری ضروری می باشد.

خشك كردن :

دانه ها معمولاً با رطوبت بالاتری برداشت می شوند تا افتهای ناشی از برداشت كاهش یابند. این میزان رطوبت برای ذخیره كردن در انبار یا آسیاب كردن مناسب نیست. چنین دانه های غلتی باید به سرعت تحت تیمارهایی قرار گیرند تا از كاهش كیفیت آنها در اثر رشد كپكها جلوگیری شود. عملیاتی مثل نگه داری در شرایط كاملاً بسته، تیمار حرارتی یا شیمیایی، سرد كردن و خشك كردن پس از برداشت بر روی محصولات اعمال می شوند تا بتوان آنها را برای مدت كوتاه یا طولانی نگه داری كرد.

خشك كردن دانه ها از متداولترین روشهایی است كه برای نگه داری آنها استفاده
می شود. جدول 1-1 میزان رطوبت بعضی از دانه های غلات برای برداشت و نگه داری را نشان می دهد. در صورتی كه عمل خشك كردن به طور صحیح انجام نشود، شكستگی انه های ذرت و سویا افزایش یافته و كیفیت آسیابی برنج و گندم كاهش
می یابد.

ذخیره كردن در انبار:

بیشتر افتهای پس از برداشت در طی نگه داری در انبار رخ می دهند. افتهای انباری دانه ای غلات ناشی از حشرات، قارچها، جوندگان، پرندگان، رطوبت و غیره
می باشند.

آگاهی از روشهای علمی نگه داری برای به حداقل رساندن افتهای انباری ضروری
می باشد. داشتن آگاهی از طراحی ساختمان انبارهای جدید غیر قابل نفوذ نیز اهمیت دارد. همچنین شرایط بهداشتی در طی انبارداری باید حفظ شود.

آسیاب كردن: دانه های غلات یك آندوسپرم نشاسته ای بزرگ در مركز خود دارند كه غنی از پروتئین نیز می باشد. این دانه ها با لایه های محافظ پوسته[11] و سبوس[12] پوشانده شده اند. پوسته رنگی بوده و حاوی تانن[13] می باشد و كاملاً غیر قابل هضم است. جوانه یكی از اجزای دانه غلات می باشد كه سرشار از روغن و از لحاظ آنزیمی فعال می باشد و در بعضی شرایط سبب تیز شدن دانه غلات می شود. از این رو، پوسته و جوانه در عملیات آسیاب كردن جدا می شوند. آندوسپرم نشاسته ای و پروتئینی از آسیاب كردن به دست می آید كه در بعضی موارد آندوسپرم ریزتر می شود.

حبوبات كه غنی از پروتئین هستند 15 تا 30 درصد پروتئین روزانه مردم هندوستان را تامین می كنند. حبوبات عمدتاً به صورت پوست گیری شده، [14]غلات گیری شده،[15] و دانه های شكسته شده، [16]مصرف می شوند. عمل غلاف گیری و شكستن حبوبات در مرحله آسیاب كردن انجام می شود.

روغن دانه های روغنی به وسیله حلال یا استخراج كننده مكانیكی استخراج می شود. عصاره محصولات مختلف نیز به وسیله ماشینهای آسیاب استخراج می شود.

انتقال مواد :[17]

اجرای هر عمل فرآوری به مقدار زیادی تحت تاثیر حركت مواد از یك واحد عملیاتی به واحد دیگر قرار می گیرد. بهینه كردن زمان و حركت مواد در یك كارگاه فرآوری برای به حداقل رساندن هزینه های اجرایی و به حداكثر رساندن سود ضروری
می باشد. در مورد طراحی صحیح تجهیزات انتقال باید آگاهی كافی وجود داشته باشد.

[1] .Sorting

[2] Size reduction

[3] .Expelling

[4] .Blending

[5] .Waste utilization

[6] .Drying

[7] . Dehydration

[8] .By prodtucts

[9] .fans

[10] .Blowers

[11] .Hull

[12] .Bran

[13] .Tannins

[14] .Dhal

[15] .Dehusked

[16] .Split kernels

[17] . Material handiling.