تئاتر چیست؟

تئاتر چیست؟

تئاتر آن شاخه از هنرهای نمایشی است كه به بازنمودن داستان ها در برابر مخاطبان یا تماشاگران می پردازد “تئاتر” یك هنر دراماتیك است و پنج قرن قبل از میلاد مسیح در آتن و روم به وجود آمد و سپس در آثار قرون وسطی، رنسانس و بعد در عصر جدید اروپا ادامه یافت. منظور از تئاتر یك مجموعه هنری یا یك نظام سازمان یافته هنری است كه پیش از هر چیزبه متن یا نمایشنامه و سپس به كارگردان نیاز دارد و شامل بازیگری، صحنه آرایی، مجسمه آرایی، موسیقی، سخنوری، نورپردازی، نقاشی، معماری است. “میعاد سلیمانی راد”

پیشینه تئاتر

پیشینه تئاتر به رقص اولیه بشر به هنگام جادوی طبیعت و حیوانات باز می گردد. بشر با انجام این حركات نمایشی سعی در تسخیر نیروهایی داشت كه هدایتشان در دست او نبود.

در تئاتر از همكردی (تركیبی) از سخن، حركات، موسیقی، رقص، صدا و نور برای اجرای بهره گرفته می شود.

به جز سبك معیار گفتار داستانی، تئاتر گونه های دیگری نیز دارد مانند اپرا، كابولی، خیمه شب بازی و پانتومیم.

هنر تئاتر در ایران پیشینه ای دراز دارد و سبكی از آن در نمایش های تعزیه نمود یافته است.

تاریخچه تئاتر

تئاتر یكی از هنرهای هفتگانه است. كسانی كه درباره به وجود آمدن تئاتر جستجو كرده اند، می گویند سرچشمه آن از آیین هاست. آیین به مراسم مذهبی و اجتماعی می گویند، مثل مراسم عروسی یا مراسم سینه زنی در ماه محرم در ایران و مراسم رقص های مخصوصدر كشورهای دیگر انسان همیشه دوست داشته است به اتفاقاتی كه خارج از اراده و میل اوست تسلط داشته باشد و این ویژگی اصلی تئاتر است.

تئاتر در مقایسه با هنرهای دیگر امكانات زیادی دارد برای اینكه از هنرهای دیگر مثل نقاشی، ادبیات، معماری، موسیقی و... در آن استفاده می شود. كلمه تئاتر (theater) در اصل از كلمه تآترون (theater on) است كه قسمت اول آن تیه (thea) تماشاگران و یا محله تماشا است.

در زمان های قدیم، تماشا گران در سرازیری تپه ها می نشستند و مراسم مذهبی را كه با آداب و تشریفات مخصوص در پایین همان تپه یا كناره معبد كه محل عبادت بوده، تماشا می كردند.

در این قسمت درباره آیین و ارتباط آن با تئاتر می خوانید. آئین ها و تئاتر از عوامل اساس مشابهی استاده می كنند.

موسیقی، رقص، گفتار، صورتك، لباس، اجرا كنندگان، تماشاگر و صحنه

در اجرای آیین آرایش توسط رنگ، خاكستر یا جوهر كه سطح بدن را می پوشاند برای كامل كردن صورتك و لباس به كار می رود، آنطور كه گریم در تئاتر این كار را انجام می‌دهد.

بازیگران آیین باید بسیار ماهر و با انضباط باشند مثل بازیگران تئاتر.

برای اجرایی آیینی یكی پیشكسوتان یا سالمندان آشنا به آیین تمرین سختی را برای اداره‌‌ی اجرای خوب آیین به كار می گیرد كه كاملاً با كارگردانی تئاتر قابل مقایسه است.

با اینكه سرچشمه آیینی امروز پذیرفته ترین نظریه درباره ی به وجود آمدن تئاتر است اما جستجوگرانی هم اعتقاد دارند، سرچشمه تئاتر  داستان سرایی است. آنها می گویند كه گوش كردن و رابطه برقرار گردن با قصه ها، جزو بزرگترین خصوصیات انسان است.

برخی می گویند تئاتر از رقص و حركات ضربی و ژیمناستیك و یا تقلید حركات و صدای حیوانات آغاز شده است.

اما نه خصوصیت داستان سرایی انسان و نه علاقه ی او به تقلید، هیچ كدام نمی تواند او را به سوی آفریدن هنر تئاتر راهنمایی كرده باشد، چرا كه اسطوره ها و داستان ها هم در اطراف آیین ها به وجود آمده اند و تقلید از حیواناتی كه اندیشه و عقل ندارند هم نمی توانسته سرچشمه تئاتر باشد چرا كه آیین ها از اندیشه و اعتقادات و میزان شناخت انسان شكل گرفته است.

آیین ها، نوروز و تئاتر ما

1- آیین، شكلی از معرفت است. اسطوره و آیین، تجسم دریافت یك قوم از جهان است و نیز می كوشد انسان و رابطه او را با جهان تعریف كند. آیین یك روش تعلیم است. اجرای آیین وسیله ای برای انتقال دانش، سنت ها و جهان بینی یك قوم به نسل های بعدی است. آیین برای مهار كردن هر چه بدی و بلاست و از نیروهای فراطبیعی بهره می گیرد. آیین، نیروهای فراطبیعی را تقدیس كرده و سپاس می گوید.

آن گونه كه «جوزف كمپل» می گوید، آیین ها به سه دسته تقسیم می شوند: آیین های لذت، قدرت و وظیفه. البته هستند آین هایی كه تركیبی از این سه دسته اند.

2- ایران به عنوان بخشی مهم از تمدن كهن بشری، سرشار از آیین هاست. مشخصاً آیین‌های نوروزی غنای زیادی دارند؛ آن چنان غنی كه تأثیرات عمیق آن را در آیین های بسیاری از فرهنگ های دور و نزدیك، حتی امروزه شاهد هستیم.

3- آیین های نوروزی متنوع اند و بی جهت نیست كه نوروز را بسیاری «نمایان» ترین جشن‌های بهاری دنیا می دانند. تقدس و بزرگی نوروز و آیین هایش از آن روست كه با ماه فروردین كه ویژه ی ارواح مقدس است شروع می شود. روز اول آن با نام پروردگار آغاز می شود كه اول بهار، اعتدال ربیعی، رستاخیز طبیعت و زندگی مجدد در جهان است. شهرت نوروز به نسبت دادن آن به جمشید بازمی گردد و روایت فردوسی بزرگ چنین آوازه ای را نصیب وی كرده و ارزش آن بدین سبب است كه ایرانیان، سرشار از آیین هایی بوده اند كه بیشتر آنها با سور و جشن و شادی همراه بوده است.

4- آیین ها در بسیاری موارد، شالوده نمایشی دارند. زیرا جملگی آنان تركیبی هستند كه برای «تماشا» به وجود آمده اند. چیزی كه باید دیده یا شنیده شود و با تماشاگرانی حاضر. تماشاگرانی كه بسیاری از ویژگی های «مخاطب نمایش» را در خود دارند.

مراسم آیینی متشكل است از كنشی با ماهیت بسیار نمادین و استعاری.

5- اما آیین به شكل مشخص و تعریف شده اش، جایی در صحنه نمایش ندارد. از آیین می‌شود اقتباس كرد؛ می شود الهام گرفت؛ می توان دستمایه گرفت. اما اجرای كامل یك آیین، هر چند تماشایی و هر چند نمایشی، اختلاط دو جنس ناهمگون است. محصول، هیچ مقوه ی مشخصی نخواهد بود و نتیجه نخواهد داد. اجرای یك مراسم نیایش، این آیین نوروری و آن رقص محلی، نه تنها به نمایش بومی ختم نخواهد شد؛ بلكه هم آیین و هم نمایش را به بیراهه می برد.

...