تحقیق دیوار نگاری ، تاریخچه و تکنیکها

فهرست مطالب :

عنوان                                       1

دیوار نگاره                                     1

فصل اول : دیوارنگاری پیش از تاریخ

سنگ نگاره های پیش از تاریخ                     4

نقش برجسته های پیش از تاریخ                    10

فصل دوم: دیوار نگاره های پیش از اسلام

دیوار نگاره های ایلامی                           14

دیوارنگاره های ماد                              21

دیوارنگاره های هخامنشی                          24

دیوارنگاره های پارتی                                26

دیوارنگاره های ساسانی                           35

فصل سوم: دیوارنگاری پس از اسلام

دیوارنگاری در قرون اولیه                            43

دیوارنگاری در دوره سلجوقی                           46

دیوارنگاری در دوره مغول                             53

دیوارنگاری در دوره تیموری

دیوارنگاری در دوره صفویه

 تأثیر نقاشی غرب در ایران

فصل چهارم: دیوارنگاری دوره زندیه در شیراز

تاریخ شهر شیراز

شیراز در عهد کریم خان زند

هفت تنان

فصل پنجم: دیوارنگاری دوره قاجاریه در شیراز

شیراز در عهد قاجاریه

تأثیر معماری و هنر زندیه در عهد قاجار

مسجد نصیر الملک

خانه نصیر الملک

 مسجد مشیر

 بناهای دیگر دوره  قاجاریه در شیراز

فصل ششم: تکنیک های دیوارنگاری

 نقاشی های دیواری                                

کاشی کاری

فصل هفتم

هنر مندان و نقاشان دوره زند و قاجار شیراز

ابوالحسن مستوفی غفاری کاشانی

علی اشرف نقاش افشار

آقا صادق اول:

آقا صادق دوم

محمد باقر( یا باقرالعلوم)

محمد زمان سوم

محمد هادی دوم

فتح الله شیرازی (نقاش باشی )

محمد علی شیرازی

میرزا بابا نقاش باشی شیرازی

لطف علی خان شیرازی

محمد نصیرالحسینی – فرصت شیرازی

====================

بخشهایی از متن:

دیوارنگاری در دوره سلجوقی

سلجوقیان که نسبت  ایشان به ( سلجوق بن دقاق) می رسد طایفه ای بودند از ترکمنان و غز و خزر که در روزگار سامانیان در دشتهای خوارزم و سوانح دریایی خزر در آن سوی رود جیحون سکونت داشتند. در حدود سال 416 هجری قمری ترکمنان سلجوقی در ماوراءالنهر سر به شورش بداشتند. ریاست ایشان در آن زمان با ارسلان بن سلجوق بود. سلطان محمود بر ارسلان دستیافت و او را در دژ (کالنجر) از قلاع هندوستان به زندان lpTافکند و بسیاری از ایشان را بکشت. تا محمود زنده بود سلجوقیان به سبب قدرت او یارای شورش و عصیان نداشتند.

چون در گذشت و پسرش مسعود به سلطنت نشست در سال 426 هجری قمری قریب ده هزار تن از جنگاوران سلوقی به سرکردگی طغرل بیگ و چغری بیگ و ینجو پسران میکائیل از ماوراء النهر به حدود خراسان آمدند و از مسعود خواستند که به داخل ایران مهاجرت نمایند. چون مسعود از این کار مانع شد بین سلجوقیان و دولت او اختلاف افتاد و پس از چند جنگ مسعود را از بین مرو و سرخس شکست دادند و طغرل پسر میکائیل در سال 429 ه ق به نیشابور در آمد  و بر تخت و به نام خویش خطبه خواند. وی موسس سلسله سلجوقی است.

سلجوقیان ساختمانهای خود را با طرح های برجسته و گچبری ها تزئین می کردند و دیوارهای اتاق ها را با کاشی های رنگین درخشان می پوشانیدند. در ایران رنگ امیزی از ضروریات است زیرا که بیشتر این سرزمین ویران است و گل ها و گیاهان در بهار دورانی کوتاه دارند و با فرا رسیدن فصل گما تنها زمین تشنه لب بر جی می ماند پی دیوارهای رنگین کاخ ها و محراب های مسجد ها می توانند جبران بی رنگی های طبیعت را بکنند و در هر فصلی یادگاری از بهار باشند. کاشی ساان ایرانی در کاشان و ری در کار خویش استاد بودند و در سده دوازدهم برابر با قرن ششم هجری کاشی های شگفتی می ساختند. این کاشی ها به شکل ستاره و صلیب با رنگهای برجسته و چشم گیر بودند که به شکل ها جلوه ای خاص می بخشیدند. ...

...

کاشیکاری

کاشی عبارت است از خشتی رسی که ضمن به کار گیری لعاب دو بار پخته می شود . ابتدا بدنه آن در دمای بین 900-800 درجه سانتی گراد وسپس لعاب آن در دمای بین 1000-950 درجه سانتی گراد پخته می شود .

این شیوه از نقش اندازی بر دیوار ها که سابقه ای بسیار طولانی دارد وبه حکومت های بین النهرین وایلام وهخامنشی تا دوره زندیه می رسد ، استفاده از لعاب برروی آجر ویا به عبارتی بیسکوئیت است .

در میان تکنیک های مختلف کاشی کاری از معرق وهفت رنگ آنچه که در این دوره بیشتر مورد استفاده قرار گرفت وبرای نقاشی به وسیله لعاب مناسب تر بوده کاشی هفت رنگ است . این کاشی عبارتست از بدنه ای به فرم خشت چهارگوش با ضخامت 1تا5/1 سانتی متر وبه ابعاد 15*15ویا 20*20سانتی متر که پس از پخت اول بر روی آن یک سطح لعاب سفید ویا به ندرت هر نوع لعاب رنگی دیگر زده شده که پس از پخت دوم بر روی آن توسط لعاب های رنگی مختلف بر اساس طرح در نظر گرفته شده سطح آن نقاشی می شود .دمای پخت سوم معمولاً پایین وبین 600الی 800 درجه سانتی گراد می باشد .

همان گونه که ذکر شد ه عموماً اندازه کاشی های هفت رنگ به صورت مربع است اما در بعضی قسمت ها ی بنا به خصوص در گلویی گنبد ها که دارای طرح مقرنس به صورت یک تخته یا یک طبقه یا در قسمت حاشیه به صورت مستطیل هستند ساخته می شود.

انتقال طرح مورد نظر بر روی کاغذ وسپس به وسیله سوزن بر روی خطوط طرح سوراخ سوراخ نموده وگرده می نمایند .گرده کردن به این صورت عمل می شود که در داخل پارچه بسیار نازک ولطیفی مقداری خاکه ذغال ریخته وآن را بر روی طرح سوراخ شده می کوبند .

در شیوه کاشی زیر رنگی ونحوه اجرای آن در ابتدا چون کاشی هفت رنگی است وپس از تمام شدن رنگ آمیزی یک لعاب شیشه بر روی آن داده میشود وسپس به کوره می برند در حقیقت رنگ روی آن را ثابت کرده ودر صورت کشیدن دست بر روی آن ، رنگ ها محو نمی شود ودر حقیقت جزء لاینفک کاشی است در حالی که کاشی زیر رنگی این چنین نیست وبا کشیده شدن دست بر روی رنگ ها در صورتی که لعاب شیشه بر روی آن ها داده نشده باشد پاک ومحو می گردد ولعاب شیشه فقط محافظی برای جلو گیری از خرابی یا محو شدن رنک کاشی است .